Standardy ochrony małoletnich w Parafii
1
STANDARDY OCHRONY DZIECI
W PARAFII
Niniejszym z dniem 17.01.2025 r.
zatwierdzam i wprowadzam w życie Standardy
ochrony dzieci w parafii pw. Św. Sebastiana w Rywałdzie Królewskim
o. Proboszcz
..………………
Rywałd 17.01.2025
Preambuła
Niniejszy dokument stanowi realizację obowiązku prawnego dotyczącego wprowadzenia we
wszelkich instytucjach, w których przebywają małoletni, standardów ich ochrony przed
krzywdzeniem [ustawa z dnia 28 lipca 2023 roku o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i
opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2023 poz. 1606)].
Wstęp
W oparciu o inicjatywy i dyskusje międzynarodowe, raporty z badań na temat sytuacji dzieci w
Polsce oraz coraz wyraźniejsze zaniepokojenie opinii publicznej postulat opracowania
ogólnopolskiej strategii ochrony dzieci przed przemocą w naszym kraju docierał do świadomości
społecznej w latach 2016-2018 w kierunku opracowania i wdrożenia „Narodowej strategii walki
z przemocą wobec dzieci”. We wnioskach różnych środowisk podkreślano, że potrzebne są
działania oparte na wiedzy, empatii, dobrej diagnozie i skoordynowanym zarządzaniu.
Uznawano, że obok zagrożeń, na jakie narażone są dzieci i przed którymi należy je chronić,
należy skoncentrować uwagę na szukaniu takich form wspierania i ochrony dzieci oraz
reagowania na przemoc, które nie tylko będą zabezpieczały je przed dalszą przemocą, lecz także
stworzą warunki do świadomego ich udziału w budowaniu bezpiecznych środowisk, czyli
wyrzeczenia się wszelkiej przemocy wobec słabszych. Strategia, jaka wyłaniała się z dyskusji,
zmierzała do usystematyzowania działań na rzecz dzieci, rozproszonych w licznych aktach
prawnych, w spójny program działań realizowanych wszędzie tam, gdzie przebywają dzieci,
gdzie się uczą, doskonalą swoje umiejętności artystyczne i sportowe, gdzie otrzymują pomoc w
rozwoju duchowym i religijnym.
Tzw. „Ustawie Kamilka”, zrodzona z odruchu solidarności po śmierci niewinnego dziecka i
przyjęta przez sejm ponad wszystkimi podziałami politycznymi, została bezzwłocznie przyjęta
przez Kościół. Odpowiedź pasterzy, osób duchownych i kompetentnych świeckich od wielu lat
zaangażowanych w ochronę dzieci oraz osób bezbronnych przed przemocą sprawiła, że Kościół
jako jedna z pierwszych instytucji postanowił przyjąć i wdrożyć w swoich placówkach standardy
ochrony dzieci przed przemocą. To zaangażowanie nie jest przypadkowe. Przez nie Kościół
realizuje misję powierzoną mu przez Pana, aby nie zginęło żadne z tych najmniejszych. W
oparciu to tę ewangeliczną misję uznaje, że dobro dziecka jest najważniejsze.
Specyfika środowiska parafialnego
Parafia, jako podstawowa komórka instytucjonalna Kościoła, wyróżnia się specyficznymi
obszarami działania. Odprawiane są w niej liczne nabożeństwa i uroczystości oraz sprawowane
są sakramenty, tam też żegnamy naszych zmarłych. Odwiedziny chorych oraz wizyty
duszpasterskie dają okazję do wglądu m.in. w sytuację rodzinną, materialną parafian, również
w kontekście zauważenia krzywdy i przemocy, a co za tym idzie dają możliwość podjęcia
odpowiednich kroków zapobiegawczych lub interwencji. W parafii funkcjonują różne grupy
duszpasterskie, odbywają się zbiórki ministrantów, lektorów, próby scholii, wyjazdy parafialne,
prowadzone są często różne świetlice czy inne miejsca spotkań. Funkcjonują kancelaria
parafialna oraz media parafialne. Proboszcz zazwyczaj towarzyszy parafianom przez wiele lat
ich rozwoju religijnego. Czasem też parafia użycza lub udostępniania pomieszczenia parafialne
innym podmiotom zewnętrznym.
To w parafii głównie toczy się życie sakramentalne wiernych, a życie rodzinne
wokół celebracji roku liturgicznego. Rodzice w zaufaniu przyprowadzają swoje dzieci do parafii
i oczekują, że będą tam one bezpieczne. Parafianie są osobami w różnym wieku, w różnej
sytuacji rodzinnej, zawodowej, a duszpasterze oraz osoby pracujące na rzecz parafii mają
nierzadko wgląd w ich potrzeby oraz możliwość zaradzenia im.
3
Z tego powodu standardy ochrony dzieci w obszarze parafialnym poszerzone zostały o
ochronę osób dorosłych i nie dotyczy to wyłącznie osób zależnych, bezbronnych, lecz
wszystkich. Mają one za zadanie chronić przed krzywdą i przemocą, w tym przed
wykorzystaniem seksualnym. Działają w obie strony – chronią zarówno parafian, jak i osoby
duchowne, pracowników i wolontariuszy parafii.
Ten szeroki zakres działalności oraz wielość osób zaangażowanych w życie parafialne,
mogących mieć dostęp do dzieci i młodzieży oraz posiadających wgląd w prywatne życie
parafian, zobowiązuje nas do szczegółowego opracowania zasad ochronnych.
Sama dynamika życia parafialnego zawiera w sobie specyficzne czynniki chroniące przed
przemocą, takie jak: poczucie sacrum, permanentna formacja, społeczne zaufa- nie, poczucie
przynależności i wzajemnej odpowiedzialności, relacje oparte na zasadach ewangelicznych,
wspólnotowość, w tym przynależność młodzieży do pozytywnej grupy rówieśniczej oraz
publiczność działań (większość aktywności dzieje się na oczach innych), w tym nadzór
rodziców. Dodatkowo, przy okazji np. nagłych wezwań do chorych lub podczas wizyt
duszpasterskich, istnieje możliwość dostrzeżenia specyficznych potrzeb parafian lub deficytów,
w tym przemocy w obszarze rodzinnym i podjęcia odpowiedniej interwencji. Księża posługujący
w parafii są często tymi osobami, do których zwracają się o pomoc osoby doświadczające
jakiejkolwiek krzywdy, szukające wsparcia i zrozumienia.
Jednakże w specyficznej dynamice życia parafialnego obecne są również czynniki
zagrażające, ułatwiające zaistnienie przemocy. Będą nimi np. społeczne zaufanie i autorytet,
jakim cieszą się księża, w tym klerykalizm, a także atmosfera zależności i posłuszeństwa
hierarchii sprzyjająca zachowywaniu tajemnicy oraz brak nadzoru z zewnątrz. Wiedza
duszpasterzy o życiu parafian, znajomość ich tajemnic, warunków materialnych, problemów i
potrzeb oraz fizyczna obecność w ich przestrzeni prywatnej daje możliwość manipulacji i
wykorzystania, stanowi poważny czynnik zagrożenia. Niebezpieczne jest też nawiązywanie przez
księży specyficznych relacji, polegających na wyróżnianiu wybranych parafian. Niedojrzałość
księży czy zaangażowanych współpracowników, np. tzw. charyzmatycznych i autorytarnych
liderów, może stać się zagrożeniem. Ewentualny brak wiedzy i kompetencji spowiedników
zawsze będą sprzyjały wystąpieniu nadużyć duchowych.
Objaśnienie terminów
Osoby, ich role i funkcje w Kościele
ksiądz, prezbiter, kapłan, duchowny – ochrzczony mężczyzna, który przyjął święcenia
kapłańskie.
osoby konsekrowane – osoby, które w sposób szczególny poświęcają życie Bogu. Łączy je
konsekracja, która wiąże się ze złożeniem Bogu ślubów czystości oraz najczęściej
również ubóstwa i posłuszeństwa, choć zależy to od formy życia konsekrowanego. Należą
do nich członkowie stowarzyszeń zakonnych oraz świeckie osoby konsekrowane.
osoba świecka – członek Kościoła katolickiego bez święceń.
biskup – biskup diecezjalny, ordynariusz ordynariatu i prałat Prałatury Personalnej Kościoła
łacińskiego oraz hierarcha Kościołów wschodnich.
proboszcz – prezbiter mianowany przez biskupa diecezjalnego na urząd proboszcza.
personel kościelny – duchowny, osoba zakonna lub inna osoba zatrudniona przez Kościół na
podstawie umowy, podwykonawstwa, dobrowolnie lub nieodpłatnie.
nadzwyczajny szafarz Komunii świętej – świecka osoba upoważniona przez biskupa
diecezjalnego do udzielania Komunii Świętej.
4
wolontariusz – osoba, która na rzecz innych osób lub danej grupy społecznej, dobrowolnie i
bezpłatnie świadczy pracę wykraczającą poza związki rodzinno-koleżeńsko-
przyjacielskie. Określenie „bezpłatna” nie oznacza „bezinteresowna”, lecz „bez
wynagrodzenia materialnego”.
organizator wyjazdu – osoba/podmiot uprawniony do organizacji wyjazdu dzieci – parafie,
wspólnoty religijne, szkoły i placówki, przedsiębiorcy podlegający ustawie o usługach
turystycznych, osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki nieposiadające osobowości
prawnej.
Organizacja posługi Kościoła
diecezja – diecezja, archidiecezja, ordynariat lub prałatura personalna Kościoła łacińskiego i
eparchia Kościoła wschodniego.
parafia – określona wspólnota wiernych, utworzona na sposób stały w Kościele partykularnym,
nad którą pasterską pieczę, pod władzą biskupa diecezjalnego, powierza się proboszczowi
jako jej własnemu pasterzowi.
duszpasterstwo, w tym duszpasterstwo parafialne – sytuacja, w której jedna osoba jest
odpowiedzialna za dobro drugiej lub za wspólnotę wyznaniową. Obejmuje celebrowanie
liturgii, zapewnienie porad i wsparcia duchowego, edukację, poradnictwo, opiekę
medyczną i pomoc w potrzebie. Wszelka praca polegająca na nadzorze lub wychowaniu
dzieci jest dziełem duszpasterskim.
duszpasterstwo pozaparafialne – duszpasterstwa, wspólnoty, grupy gromadzące młodych
ludzi, w tym wolontariaty, wakacyjne spotkania młodych (organizowane przez zakony,
zgromadzenia zakonne, wspólnoty), festiwale młodzieżowe, rekolekcje wyjazdowe,
wspólnoty różnych stanów, pielgrzymki piesze, pielgrzymki autokarowe, środowiska
harcerskie. To dzieła, które mogą działać przy parafiach, ale mają struktury
pozaparafialne.
Dzieci i osoby bezbronne
dziecko – osoba poniżej 18. roku życia.
małoletni – w rozumieniu polskiego prawa cywilnego osoba, która nie ukończyła 18 lat lub nie
zawarła małżeństwa.
nieletni – w rozumieniu prawa karnego osoba, która w momencie popełnienia czynu
zabronionego nie ukończyła 17. roku życia.
wiek bezwzględnej ochrony – wiek niższy niż wiek zgody. Czynność seksualna z osobą w
wieku ochronnym jest czynem zabronionym (wykorzystaniem seksualnym), a osoba
dopuszczająca się jej i lub doprowadzająca do niej podlega odpowiedzialności karnej. W
Polsce obecnie wynosi 15 lat.
dziecko wykorzystane seksualnie – każde dziecko w wieku bezwzględnej ochrony, jeśli osoba
dojrzała seksualnie, czy to przez świadome działanie, czy też przez zaniedbywanie swoich
społecznych obowiązków lub obowiązków wynikających ze specyficznej
odpowiedzialności za dziecko, dopuszcza się zaangażowania dziecka w jakąkolwiek
aktywność natury seksualnej, której intencją jest zaspokojenie osoby dorosłej (Standing
Committee on Sexually Abused Children).
opiekun – osoba sprawująca pieczę nad dzieckiem, uprawniona do reprezentacji dziecka oraz
posiadająca władzę prawną do dbania o interesy osobiste i majątkowe innej osoby (rodzic,
5
rodzic zastępczy lub osoba uprawniona przez rodzica).
zgoda opiekuna – zgoda rodziców albo zgoda opiekuna, rodzica zastępczego lub opiekuna
tymczasowego. Jednak w przypadku braku porozumienia między rodzicami dziecka
należy poinformować rodziców o konieczności rozstrzygnięcia sprawy przez sąd rodzinny
(orzeczenie sądu opiekuńczego zastępuje zgodę rodziców).
osoba dorosła bezbronna zgodnie z art. 1 ust. 2 b) Vos Estis Lux Mundi – każda osoba
znajdująca się w stanie niepełnosprawności, upośledzeniu fizycznym lub psychicznym albo
pozbawiona wolności osobistej, która w rzeczywistości, nawet sporadycznie, ogranicza
ich zdolność zrozumienia, chęci lub przeciwstawienia się przestępstwu w inny sposób.
Różne formy przemocy
uwikłanie – każda relacja, w której ktoś doświadcza strachu, lęku, poczucia winy, po- czucia
krzywdy, frustracji, poniżenia, zniewolenia, zależności, dominacji, niemożności bycia
sobą, nieszczerości, braku autentyczności, przemocy emocjonalnej, fizycznej, seksualnej
czy ekonomicznej.
nadużycie – postępowanie lub czyn niezgodny z przyjętymi normami postępowania, a
nadużywać oznacza użyć ponad miarę oraz wykorzystać coś w niewłaściwy sposób lub w
nadmiernym stopniu (SJP).
nadużycie władzy – nadużycie stanowiska, funkcji lub obowiązku w celu wykorzysta- nia innej
osoby. Może przybierać różne formy i obejmować sytuacje, w których dana osoba ma
władzę nad inną osobą na mocy swojego związku (np. pracodawca i pracownik, nauczyciel
i uczeń, trener i sportowiec, rodzic lub opiekun i dziecko, duchowny/osoba zakonna i
parafianin) i wykorzystuje tę władzę na swoją korzyść.
przemoc duchowa – odwoływanie się do przekonań religijnych i wiary osoby w celu
wyrządzenia jej szkody. Może mieć negatywny wpływ na duchowość osoby
poszkodowanej, zwłaszcza gdy dopuszcza się jej osoba posiadająca duchowy autorytet i
zaufanie w Kościele.
przemoc domowa – jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie
naruszające prawa lub dobra osobiste osób, w szczególności narażające na
niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia, naruszające godność, nietykalność cielesną,
wolność, w tym wolność seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub
psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób do- tkniętych
przemocą (art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
zaniedbanie (wobec osoby dorosłej) – niezapewnienie przez opiekuna środków nie- zbędnych
do życia osobie, którą się opiekuje.
przemoc wobec osób starszych – pojedyncze lub powtarzające się działanie lub brak
odpowiedniego działania, mające miejsce w jakimkolwiek związku, w którym oczekuje
się zaufania, które powoduje krzywdę lub cierpienie starszej osoby.
przemoc emocjonalna (dorośli) – powszechna forma przemocy mająca miejsce w bliskich
związkach. Przemoc emocjonalna jest definiowana jako molestowanie, które ma miejsce,
gdy dana osoba jest poddawana zachowaniom lub działaniom mającym na celu jej
kontrolowanie, z zamiarem wyrządzenia jej krzywdy emocjonalnej lub strachu, poprzez
manipulację, izolację lub zastraszanie.
6
bullying – znęcanie, zastraszanie, prześladowanie werbalne, społeczne, a także fizyczne.
gaslighting – przemoc psychiczna polegająca na manipulowania drugą osobą w taki sposób, że
ofiara przemocy z czasem przestaje ufać swoim osądom, staje się zdezorientowana,
zalękniona i traci zaufanie do swojej pamięci czy percepcji. Jeśli manipulacja jest
stosowana stale i metodycznie, może w końcu doprowadzić do tego, że ofiara zacznie
kwestionować swoje zdrowie psychiczne. W ten sposób manipulator przejmuje nad nią
całkowitą kontrolę.
grooming (wobec dorosłego) – zachowania mające na celu izolację osoby, uczynienie jej
zależną, skłonną do zaufania i bardziej podatną na agresywne zachowanie.
seksizm – uprzedzenie lub dyskryminacja ze względu na płeć.
seksualizacja – proces, w wyniku którego wartościowanie drugiej osoby oraz siebie samego /
siebie samej dokonywane jest przez pryzmat atrakcyjności seksualnej, uprzedmiotowienie
osoby pod względem seksualnym lub narzucanie seksualności w niewłaściwy sposób (wg
Amerykańskiego Towarzystwa Psychologicznego).
cyberprzemoc – wszelka przemoc z użyciem technologii informacyjnych i komunikacyjnych –
komunikatorów, czatów, stron internetowych, mediów społecznościowych, blogów, SMS-
ów, MMS-ów. Może mieć formę wulgarnych wiadomości, obraźliwych komentarzy (hejt,
trolling), rozpowszechniania zdjęć ukazujących dziecko w niekorzystnym świetle,
zastraszania, śledzenia (cyberstalking), ujawniania tajemnic (outing) itp.
Wsparcie
Niebieska Linia – https://www.niebieskalinia.info/
procedura „Niebieskiej Karty” – jest narzędziem, którego głównym celem jest zapewnienie
bezpieczeństwa osobie doznającej przemocy domowej, obejmuje też współpracę
przedstawicieli różnych instytucji i podmiotów, które są zobowiązane do reagowania w
przypadku uzyskania informacji o wystąpieniu przemocy domowej.
Przestępstwa motywowane seksualnie
przestępstwo kanoniczne wykorzystywania seksualnego – kanoniczne przestępstwa
wykorzystywania seksualnego popełniane przez duchownych lub osoby konsekrowane,
którymi są: zmuszanie kogoś, za pomocą przemocy, groźby lub nadużycia władzy, do
wykonywania lub poddawania się czynnościom seksualnym; wykonywanie czynności
seksualnych z dzieckiem lub osobą bezbronną; produkcję, wystawianie, posiadanie lub
dystrybucję, w tym drogą elektroniczną, pornografii z udziałem dzieci, a także werbowanie
lub nakłanianie dziecka lub osoby bezbronnej do udziału w tworzeniu pornografii
popełnione przez duchownych lub osoby zakonne, o których mowa w artykule 1 §1 a) Vos
Estis Lux Mundi.
przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności (art. 197-205 k.k.) – zgwałcenie
(art. 197), wykorzystanie seksualne osoby bezradnej lub niepo-czytalnej (art. 198),
seksualne wykorzystanie zależności (art. 199), seksualne wykorzystanie dziecka (art. 200),
uwodzenie dziecka poniżej lat 15 z wyko-rzystaniem systemu teleinformatycznego lub
sieci telekomunikacyjnej (art. 200a), propagowanie pedofilii (art. 200b), kazirodztwo (art.
201), pornografia (art. 202), zmuszanie do prostytucji (art. 203), czerpanie zysku z
cudzego nierządu (art. 204).
Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – rejestr obywateli polskich, którzy
7
dopuścili się przestępstwa z pobudek seksualnych. Składa się z Rejestru publicznego i
Rejestru z dostępem ograniczonym. https://arch-bip.ms.gov.pl/pl/ rejestry-i-
ewidencje/rejestr-sprawcow-przestepstw-na-tle-seksualnym/
Osoby dramatu
osoba pokrzywdzona – osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio
naruszone lub zagrożone przez przestępstwo (art. 49 §1 k.p.k.).
osoby pokrzywdzone przemocą w rodzinie – osoby najbliższe, inne osoby pozostające w
stałym lub przemijającym stosunku zależności od osoby stosującej przemoc
(art. 115 §11 Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie).
skarżący – każda osoba składająca skargę zawierającą zarzut, podejrzenie, obawę lub
zgłoszenie naruszenia prawa.
podejrzany – osoba, wobec której istnieją podejrzenia popełnienia przestępstwa, ale nie
postawiono jeszcze zarzutów.
oskarżony – osoba, której postawiono zarzuty karne.
przestępca seksualny – osoba, która przyznała się do wykorzystania seksualnego lub której
odpowiedzialność za wykorzystanie została orzeczona przez właściwy sąd i/lub procedurę
kościelną.
Zespół ds. Prewencji i jego praca
osoba odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci – proboszcz lub osoba wyznaczona przez
przełożonego danego dzieła duszpasterskiego lub grupy parafialnej, sprawująca nadzór nad
wdrażaniem i stosowaniem standardów ochrony dzieci.
osoba zaufana – osoba wyznaczona przez przełożonego danego dzieła duszpasterskie- go,
ciesząca się zaufaniem i odpowiednio przygotowana, odpowiedzialna za przyjmowanie
zgłoszeń o zdarzeniach dotyczących przemocy.
osoba odpowiedzialna za interwencję – zarządca placówki (proboszcz) lub inna wyznaczona
osoba odpowiedzialny za podejmowanie interwencji w przypadku zaistnienia przemocy.
kompetencje miękkie – umiejętności psychospołeczne, np. komunikatywność, asertywność.
konflikt interesów – sytuacja (postrzegana lub rzeczywista), w której powstaje konflikt
pomiędzy obowiązkami służbowymi danej osoby a jej prywatnymi interesami, który może
mieć wpływ na wykonywanie tych obowiązków. Taki konflikt zazwyczaj wiąże się z
przeciwstawnymi zasadami lub niezgodnymi życzeniami lub potrzebami i może wystąpić,
gdy osoba pełni wiele ról.
lojalność środowiskowa – silna lojalność wobec danego środowiska, grupy ludzi, wspólnoty,
instytucji, przełożonego itp., która może przyjmować formy pozytywne, np. dochowanie
tajemnicy, lub negatywne, np. niereagowanie bądź zaprzeczanie przemocy.
dane osobowe – wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do
zidentyfikowania żyjącej osoby fizycznej, a także poszczególne informacje, które w
połączeniu ze sobą mogą prowadzić do zidentyfikowania tożsamości danej osoby.
Przykładowe dane osobowe: imię i nazwisko, adres zamieszkania, adres e-mail z
imieniem i nazwiskiem, numer dowodu tożsamości, dane o lokalizacji, adres IP, dane
przechowywane przez szpital lub lekarza, które mogą jednoznacznie wskazywać
tożsamość danej osoby.
8
wniosek o wgląd w sytuację rodziny – pismo może zostać złożone przez każdą osobę fizyczną
i prawną, która chce, aby sąd zbadał aktualną sytuację rodzinną. Wniosek nie podlega
żadnej opłacie sądowej, może być złożony w każdej chwili i w przypadku jego odrzucenia
przez sąd nie rodzi żadnych negatywnych konsekwencji wobec wnioskodawcy.
Formy przemocy wobec dziecka
przemoc wobec dzieci – wszelkie formy złego traktowania fizycznego i/lub emocjonalnego,
wykorzystywania seksualnego, zaniedbania lub niedbałego traktowania, wyzysku
komercyjnego lub innego, skutkujące rzeczywistą lub potencjalną szkodą dla zdrowia,
przetrwania, rozwoju lub godności dziecka
w kontekście relacji odpowiedzialności, zaufania lub siły. Dzieli się powszechnie na pięć
podtypów: przemoc fizyczna, znęcanie się emocjonalne/psychiczne, zaniedbanie,
narażenie na przemoc w rodzinie, wykorzystywanie seksualne.
W kontekście Kościoła katolickiego ważne jest także uznanie przemocy duchowej za
dodatkowy podtyp przemocy.
• przemoc fizyczna to przemoc, w wyniku której dziecko doznaje fizycznej krzywdy lub
jest nią potencjalnie zagrożone. Krzywda ta następuje w wyniku działania bądź
zaniechania działania ze strony rodzica lub innej osoby odpowiedzialnej za dziecko, lub
której dziecko ufa, bądź która ma nad nim władzę. Przemoc fizyczna może być
czynnością powtarzalną lub jednorazową.
• przemoc psychiczna i emocjonalna to przewlekła, niefizyczna, szkodliwa interakcja
wobec dziecka, obejmująca zarówno działania, jak i zaniechania. Zaliczamy do niej
m.in. niedostępność emocjonalną, zaniedbywanie emocjonalne, relację z dzieckiem
opartą na wrogości, obwinianiu, oczernianiu, odrzucaniu, nieodpowiednie rozwojowo
lub niekonsekwentne interakcje z dzieckiem, niedostrzeganie indywidualności dziecka i
jego granic psychicznych.
• zaniedbywanie dziecka to chroniczne lub incydentalne niezaspokajanie jego
podstawowych potrzeb fizycznych/psychicznych i/lub nierespektowanie jego
podstawowych praw, powodujące zaburzenia jego zdrowia i/lub trudności w
rozwoju. Do zaniedbywania dochodzi w relacji dziecka z osobą, która jest zobowiązana
do opieki, wychowania, troski i ochrony dziecka.
• narażenie na przemoc w rodzinie – forma psychicznego znęcania się nad dzieckiem, w
której dziecko jest obecne – słyszy lub widzi – gdy inny członek rodziny doświadcza
przemocy fizycznej, psychicznej lub seksualnej albo widzi szkody wyrządzone osobom
lub mieniu w wyniku agresywnego zachowania członka rodziny.
9
• wykorzystywanie seksualne dziecka – wykorzystanie seksualne dziecka to włączanie
dziecka w aktywność seksualną, której nie jest ono w stanie w pełni zrozumieć i
udzielić na nią świadomej zgody i/lub na którą nie jest dojrzałe rozwojowo i nie może
zgodzić się w ważny prawnie sposób i/lub która jest niezgod- na z normami prawnymi
lub obyczajowymi danego społeczeństwa. Z wykorzystaniem seksualnym mamy do
czynienia, gdy taka aktywność wystąpi między dzieckiem a dorosłym lub dzieckiem a
innym dzieckiem, jeśli te osoby ze względu na wiek bądź stopień rozwoju pozostają w
relacji opieki, zależności, władzy. Celem takiej aktywności jest zaspokojenie potrzeb
innej osoby (World Health Organization). Obejmuje zachowania z kontaktem
fizycznym (w tym penetracyjne) oraz bez kontaktu fizycznego, może wtedy przybrać
formę seksualizacji, robienia zdjęć lub filmów wideo przedstawiających dzieci o
charakterze jedno- znacznie seksualnym, zmuszania dzieci do oglądania czynności
seksualnych lub wzięcia w nich udziału lub zmuszania dzieci do uprawiania seksu lub
angażowania się w czynności seksualne z innymi dziećmi lub dorosłymi. Obejmuje
również wyzyskiwanie seksualne dzieci, czyli czerpanie zysku np. z pornografii z
udziałem dzieci lub prostytucji dziecięcej. Grooming (wobec dziecka) – zachowania,
których celem jest przygotowanie dziecka do wykorzystywania seksualnego. Obejmuje
nawiązanie szczególnej relacji z dzieckiem, często również warunkowanie rodziców i
innych dorosłych oraz osłabienie ich czujności, aby myśleli, że relacja z dzieckiem jest
normalna i pozytywna.
przemoc rówieśnicza (agresja rówieśnicza, bullying) – występuje, gdy dziecko doświadcza
różnych form przemocy ze strony rówieśników, bezpośrednio lub z użyciem technologii
komunikacyjnych. Ma miejsce wtedy, gdy działanie ma na celu wyrządzenie komuś
przykrości lub krzywdy (intencjonalność), ma charakter systematyczny (powtarzalność), a
ofiara jest słabsza od sprawcy bądź grupy sprawców. Obejmuje przemoc werbalną (np.
przezywanie, dogadywanie, ośmieszanie), relacyjną (np. wykluczenie z grupy,
ignorowanie, nastawianie innych przeciwko osobie), fizyczną (np. pobicie, kopanie,
popychanie, szarpanie), materialną (np. kra- dzież, niszczenie przedmiotów) oraz
elektroniczną (złośliwy SMS lub e-mail, wpis w mediach społecznościowych,
umieszczanie w Internecie zdjęć lub filmów ośmieszających ofiarę), a także przemoc
podczas randki ze strony chłopaka/dziewczyny
10
STANDARD 1
STWORZENIE I ZACHOWANIE BEZPIECZNEGO
ŚRODOWISKA W PARAFII
[art. 22c. 1. 1) zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a
personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone
wobec małoletnich]
[art. 22c. 1. 8) sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub
zgłoszonych incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego]
• W parafii został opracowany i wprowadzony w życie wewnętrzny dokument, w którym
zawarta jest polityka ochrony przebywających tam dzieci i osób dorosłych zgodnie z
obowiązującymi standardami wyznaczonymi zarówno przez dokumenty państwowe
(Ustawę o zmianie ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz innych ustaw z dn. 28
lipca 2023 r. – tzw. „Ustawa Kamilka”), jak i wskazania wynikające z Wytycznych
Kościoła katolickiego w Polsce.
• W przygotowaniu wewnętrznego dokumentu uczestniczą zaangażowani świeccy, a także
dzieci.
• W parafii działa Zespół ds. Prewencji (patrz.: Standard 2).
• Polityka ochrony dotyczy szczegółowych zasad bezpieczeństwa i sposobów ochrony
przebywających tam dzieci i bezbronnych dorosłych, czyli:
rekrutacji personelu i osób zaangażowanych duszpastersko w parafii;
bezpiecznych relacji pomiędzy dorosłymi zatrudnionymi i pomagającymi dusz-
pastersko w parafii a dziećmi i bezbronnymi dorosłymi;
bezpiecznych relacji pomiędzy rówieśnikami;
bezpiecznego korzystania z Internetu i mediów elektronicznych;
zasady ochrony wizerunku i danych osobowych;
sposobu reagowania w parafii na przypadki podejrzenia, że dziecko doświadcza
przemocy fizycznej, psychicznej czy seksualnej i zasad prowadzenia rejestru
interwencji (Załącznik 3);
pomocy osobom pokrzywdzonym.
• Standardy ochrony są dostępne w parafii i podane do publicznej wiadomości (na
stronie internetowej oraz wywieszone np. w gablocie parafialnej).
11
STANDARD 2
WERYFIKACJA, DELEGOWANIE I EDUKACJA KAPŁANÓW,
OSÓB KONSEKROWANYCH I ŚWIECKICH PRACUJĄCYCH Z
DZIEĆMI I Z OSOBAMI BEZBRONNYMI W PARAFII
[art. 22c. 1. 3) procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w
przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie
procedury „Niebieskie Karty”]
[art. 22c. 1. 5) zakres kompetencji osoby odpowiedzialnej za przygotowanie personelu placówki
lub organizatora do stosowania standardów, zasady przygotowania tego personelu do ich
stosowania oraz sposób dokumentowania tej czynności]
[art. 22c. 1. 7) osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających
małoletniemu i udzielenie mu wsparcia]
[art. 22c. 1. 8) sposób dokumentowania i zasady przechowywania ujawnionych lub zgłoszonych
incydentów lub zdarzeń zagrażających dobru małoletniego]
1. Obowiązki proboszcza (Załączniki 1 i 2)
• Do obowiązków proboszcza należy wdrażanie w życie standardów ochrony przed
przemocą.
• Za niezastosowanie się do standardów odpowiedzialność personalnie ponosi proboszcz
parafii, również wobec prawa.
• O każdej osobie zaangażowanej w parafii i mającej kontakt z dziećmi w obszarze
związanym z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad
psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych
zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad dziećmi proboszcz uzyskuje dane z Rejestru
Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym (https://rps.ms.gov.pl/pl-PL/Public#/).
• Dodatkowo, przed nawiązaniem stosunku pracy lub przed dopuszczeniem osoby do
działalności (np. wolontariackiej) związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem,
świadczeniem porad psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub
realizacją innych zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi proboszcz ma
obowiązek uzyskania od tej osoby informacji z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie
przestępstw określonych w rozdz. XIX k.k. (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu) i
XXV k.k. (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości) oraz w zakresie
art. 189a k.k. (handel ludźmi), art. 207 k.k. (znęcanie się nad osobą najbliższą lub
pozostającą w stosunku zależności) oraz przestępstw z ustawy o przeciwdziałaniu
narkomanii.
• Jeśli parafia zatrudnia firmy z zewnątrz lub udostępnia pomieszczenia podmiotom
zewnętrznym, a ich działalność nie obejmuje kontaktu z dziećmi jw., należy po pierwsze:
zadbać o to, aby dzieci faktycznie nie przebywały same w obecności osób z zewnątrz, po
drugie wskazane jest, aby osoby te lub zarządcę podmiotu zewnętrznego zapoznać z
standardami ochrony dzieci i przyjąć od nich oświadczenie z Załącznika 2.
• Proboszcz parafii powołuje Zespół ds. Prewencji. W jego skład wchodzą: osoba
odpowiedzialna za standardy ochrony dzieci, osoba zaufana oraz osoba odpowiedzialna za
interwencję.
) Osoba odpowiedzialna za standardy troszczy się o to, aby standardy były w parafii
znane, wdrażane i przestrzegane. Każda odrębna grupa parafialna, np. mi nistranci,
może mieć własną taką osobę.
12
) Osoba zaufana powołana jest do przyjmowania zgłoszeń w przypadku naruszenia
standardów lub zaistnienia incydentów przemocy. Musi to być osoba faktycznie
budząca zaufanie, odpowiednio przygotowana oraz posiadająca tzw. kompetencje
miękkie, predysponujące ją do kontaktu z osobami skrzywdzonymi. Nie może ona na
własną rękę podejmować działań służących wyjaśnieniu podejrzeń i zarzutów lub
weryfikacji zgłaszanych faktów. Współpracuje ściśle z osobą odpowiedzialną za
interwencję. Osoby te zobowiązane są do zachowania poufności (Załącznik 4).
) Z zasady osobą odpowiedzialną za interwencję w przypadku podejrzenia lub
zaistnienia przemocy jest zarządca placówki, czyli w tym wypadku proboszcz parafii,
może on jednak delegować do tego zadania kompetentną osobę.
Osoby powyższe tworzą wraz z proboszczem Zespół ds. Prewencji i ściśle z sobą
współpracują. Wskazane jest, aby były to świeckie osoby cieszące się zaufaniem, odpowiednio
przeszkolone i kompetentne (patrz: Standard 8), które będą wiedziały, jakie działania w danej
sytuacji są stosowne i konieczne. Nie mogą to być osoby uwikłane w lojalność środowiskową
lub w konflikcie interesów.
W sytuacji, gdy nie ma możliwości powołania całego zespołu, należy powołać przy- najmniej
jedną dodatkową osobę (poza proboszczem), łącząc wymienione funkcje.
Zespół ten współpracuje również z osobami odpowiedzialnymi w diecezji za prewencję oraz
z delegatem ds. ochrony dzieci i młodzieży.
• Wszelka działalność dotycząca ochrony oraz interwencji i pomocy musi być
dokumentowana. Wpisów w rejestrze zdarzeń dokonują osoby bezpośrednio zaangażowane
w daną aktywność (zazwyczaj osoba zaufana oraz/lub osoba odpowiedzialna za
interwencję), ale za bezpieczne przechowywanie notatek odpowiedzialny jest proboszcz.
Rejestr (Załącznik nr 3) prowadzi się zgodnie z zasadami ochrony danych wrażliwych.
Notatką taką posługujemy się w działaniach interwencyjnych (np. przy zgłoszeniu do
prokuratury).
2. Obowiązki duszpasterzy dzieci
Duszpasterze dzieci powinni:
• czuwać nad własną dojrzałością emocjonalną, psychiczną, duchową;
• starać się o dobór żywo wierzących, rzetelnych, zweryfikowanych i odpowiednio
przeszkolonych osób do pełnienia funkcji animatorów, wychowawców itd.;
• wspierać dzieci w ich rozwoju ku dojrzałości;
• dbać o respektowanie zasad kultury (wobec dzieci i między nimi);
• czuwać nad równym traktowaniem wszystkich dzieci, z uwzględnieniem ich szczególnych
potrzeb i osobistych uwarunkowań;
• dbać o przestrzeganie prawa do nienaruszalności cielesnej i prywatności;
• organizować działania duszpasterskie w miejscach bezpiecznych;
• utrzymywać możliwie żywy i transparentny kontakt z rodzicami dzieci;
• dbać o przestrzeganie zasad prywatności i ochrony wizerunku oraz danych osobowych
dzieci (Załącznik 5).
13
STANDARD 3
SPOSÓB REAGOWANIA NA OSKARŻENIA LUB
NIEWŁAŚCIWE ZACHOWANIA
[art. 22c. 1. 2) zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia
krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego]
• W przypadkach przemocy fizycznej bądź seksualnej, gdy sprawcą jest osoba dorosła lub
dziecko, należy zgłosić ten fakt zgodnie z prawem do organów ścigania lub / i do delegata
właściwej instytucji kościelnej.
• Gdy sprawa dotyczy niewłaściwego zachowania osób świeckich zatrudnionych w parafii
bądź wolontariuszy, sprawę należy zbadać i podjąć adekwatne kroki w zależności od
tego, czego dotyczyło to zachowanie. Każdorazowo należy podjąć z tą osobą rozmowę i
jeśli zajdzie taka potrzeba, to okresowo lub stale wycofać ją z pracy duszpasterskiej.
• Jeśli niewłaściwe zachowanie dotyczy dziecka, należy o tym zawiadomić jego rodziców i
wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
• Jeśli sprawa dotyczy niewłaściwych zachowań dzieci wobec siebie nawzajem, należy
niezwłocznie zawiadomić rodziców dzieci i wraz z nimi podjąć odpowiednie działania.
• Osoba odpowiedzialna za przyjmowanie zgłoszeń współpracuje z proboszczem i
delegatem diecezjalnym i/lub zakonnym.
• Każda informacja o niewłaściwym zachowaniu powinna być traktowana poważnie, gdyż
jest działaniem prewencyjnym.
• Jeśli jakakolwiek osoba dorosła zaangażowana w pracę duszpasterską w parafii dowie się
od dziecka, że doświadcza ono przemocy, automatycznie ma obowiązek zastosowania się
do art. 304 k.p.k. mówiącego o tym, że każdy, kto dowie się o popełnieniu przestępstwa
ściganego z urzędu, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym prokuratora lub policję.
14
STANDARD 4
ZAPEWNIENIE OPIEKI I WSPARCIA OSOBOM SKRZYWDZONYM
[art. 22c. 1. 2) zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia
krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego]
[art. 22c. 1. 7) osoby odpowiedzialne za przyjmowanie zgłoszeń o zdarzeniach zagrażających
małoletniemu i udzielenie mu wsparcia]
• Każda osoba, która mówi o doświadczanej przez siebie krzywdzie, winna zostać przyjęta z
szacunkiem i uważnie wysłuchana.
• Osoba skrzywdzona powinna otrzymać informację o możliwych formach pomocy, z której
może skorzystać na terenie parafii lub poza nią.
• W sytuacji, gdy osoba wskazana jako sprawca jest kapłanem lub inną osobą za-
angażowaną w parafii, należy jak najszybciej zapewnić bezpieczeństwo osobie
skrzywdzonej (np. przez niedopuszczanie do niej osoby wskazanej lub podejrzanej o
krzywdę). Następnie należy jej udzielić pomocy, jakiej potrzebuje. Osoby po- szkodowane
nie powinny być obarczane kosztami udzielanej im pomocy.
• Troska duszpasterska wobec osoby skrzywdzonej i jej bliskich polega przede wszystkim
na życzliwym wysłuchaniu i pomocy w odbudowaniu jej więzi z Bogiem i zaufania do
Kościoła. Organizowana jest w porozumieniu z diecezjalnym duszpasterzem ds. pomocy
ofiarom wykorzystania seksualnego, ich rodzinom i wspólnotom kościelnym.
• Jeśli osoba skrzywdzona należała do jakiejś grupy parafialnej, również inni uczestnicy tej
grupy powinni otrzymać pomoc duszpasterską i ewentualnie psychologiczną.
• Jeśli osobą skrzywdzoną jest dziecko, pomoc powinna otrzymać również jego rodzina.
• Parafianie powinni być we właściwy sposób poinformowani o tym, co się wydarzyło, oraz
otrzymać stosowną pomoc. Należy przy tym zachować zasadę ochrony dobrego imienia
osoby skrzywdzonej.
• Jeśli zgłoszenie dotyczy przestępstwa określonego w prawie karnym i/lub kanonicznym,
osoba przyjmująca zgłoszenie postępuje zgodnie z procedurami zawartymi w Wytycznych
KEP.
• Jeśli zgłoszenie dotyczy innej krzywdy czy niewłaściwego zachowania, osoba zgłaszająca
otrzymuje informację o podjętych w sprawie krokach.
• Wszelkie działania i uzyskane informacje objęte są zasadą poufności, ale osoby
skrzywdzonej nie wolno zobowiązywać do zachowania tajemnicy.
15
STANDARD 5
SPOSÓB POSTĘPOWANIA Z OSOBAMI PODEJRZANYMI
ORAZ OSKARŻONYMI O WYKORZYSTANIE SEKSUALNE I
PRZEMOC
[art. 22c. 1. 2) zasady i procedura podejmowania interwencji w sytuacji podejrzenia
krzywdzenia lub posiadania informacji o krzywdzeniu małoletniego]
[art. 22c. 1. 3) procedury i osoby odpowiedzialne za składanie zawiadomień o podejrzeniu
popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego, zawiadamianie sądu opiekuńczego oraz w
przypadku instytucji, które posiadają takie uprawnienia, osoby odpowiedzialne za wszczynanie
procedury „Niebieskie Karty”]
• Do parafii mogą należeć osoby, które są oskarżone o różne przestępstwa bądź mają wyrok
w zawieszeniu, lub też wróciły do środowiska po odbytym wyroku. Nie powinny one
pracować z dziećmi, natomiast powinny zostać objęte pomocą duszpasterską.
• W sytuacji, gdy podejrzanym lub oskarżonym jest dziecko, należy współpracować z jego
rodzicami lub opiekunami prawnymi w takim zakresie, w jakim jest to możliwe i
potrzebne. Ich również dobrze jest otoczyć opieką duszpasterską.
• W sytuacji, gdy osobą podejrzaną lub oskarżoną jest kapłan lub osoba konsekrowana,
należy zastosować się do wskazań uzyskanych od biskupa miejsca lub przełożonych. W
sytuacji, gdy podejrzenie lub oskarżenie dotyczy proboszcza, osoba odpowiedzialna w
parafii za interwencję zgłasza sprawę bezpośrednio do diecezjalnego delegata ds. ochrony
dzieci i młodzieży. Wobec takiej osoby powzięte zostają kroki przewidziane przez
Wytyczne KEP.
• Gdy osobą podejrzaną lub oskarżoną jest świecki pracownik lub wolontariusz parafialny,
należy odsunąć taką osobę od podejmowanej pracy związanej z kontaktem z dziećmi na
czas wyjaśnienia sprawy lub do czasu decyzji prokuratury oraz objąć ją stosowną opieką
(psychologiczną, duszpasterską).
• W procesie wyjaśniania sprawy oraz w podawaniu informacji należy również zadbać o
zachowanie ochrony dobrego imienia domniemanego sprawcy.
• W przypadku zaistnienia fałszywego oskarżenia, jeśli zarzuty nie zostaną potwierdzone, a
oskarżenie znane było osobom postronnym, należy przekazać im informację o niewinności
oskarżonego w formie komunikatu biskupa miejsca.
16
STANDARD 6
ZASADY CHRONIĄCE W OBSZARZE PARAFIALNYM
[art. 22c. 1. 1) zasady zapewniające bezpieczne relacje między małoletnim a
personelem placówki lub organizatora, a w szczególności zachowania niedozwolone
wobec małoletnich]
[art. 22c. 2. 1) wymogi dotyczące bezpiecznych relacji między małoletnimi, a w
szczególności zachowania niedozwolone;
2) zasady korzystania z urządzeń elektronicznych z dostępem do sieci Internet;
3) procedury ochrony dzieci przed treściami szkodliwymi i zagrożeniami w sieci
Internet oraz utrwalonymi w innej formie]
6.1. Zasady chroniące dotyczące dzieci (granice zachowań)
Dzieckiem jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia. Dziecko rozwijając się potrzebuje
opieki, troski, serdeczności, kształcenia i wychowania. Dzieje się to w rodzinie, ale również
poprzez relacje z autorytetami oraz wartościami przekazywanymi w środowisku rówieśniczym i
wychowawczym. Wszelkie oddziaływanie wychowawcze zawsze musi się dokonywać z
poszanowaniem woli rodziców bądź prawnych opiekunów.
Wprawdzie niemożliwe jest stworzenie wyczerpującej listy zachowań niepożądanych, ani też
wskazanie precyzyjnych granic wszystkich zachowań, należy jednak kierować się poniższymi
wskazówkami oraz roztropnością i wrażliwością ewangeliczną.
Zasady te dotyczą nie tylko relacji dorosły – dziecko, ale również relacji pomiędzy dziećmi
(Załącznik 5).
6.1.1. Zasady chroniące w kontakcie bezpośrednim
• Wszystkie spotkania z dziećmi na terenie parafii powinny być organizowane w
miejscach oficjalnych, ogólnodostępnych i do tego przygotowanych.
• Nie można przebywać z dzieckiem sam na sam w warunkach odizolowanych. Jeżeli dobro
dziecka wymaga indywidualnego spotkania, nie może się ono odbywać w sekrecie
(zalecane powiadomienie rodziców lub przełożonego) i w warunkach odizolowanych.
Osoba przeprowadzająca spotkanie powinna zatroszczyć się o transparentność (np.
przeszklone lub uchylone drzwi pomieszczenia, które nie mogą być zamknięte na klucz,
obecność innych osób w bezpośrednim pobliżu, powiadomienie innych osób o spotkaniu
itp.). Indywidualnych spotkań z dziećmi nie wolno w nieroztropny sposób mnożyć ani
przedłużać. Spotkania takie nie powinny odbywać się w późnych godzinach wieczornych
czy nocnych.
• Dzieci nie mogą przebywać w parafialnych pomieszczeniach mieszkalnych bez opieki
rodzica lub opiekuna prawnego. Nie powinny też towarzyszyć duszpasterzom w miejscach
lub w sprawach niezwiązanych ze sprawowaniem posługi lub formacją.
• Dzieci powinny zawsze pozostawać pod opieką osoby dorosłej. Podczas pełnienia funkcji
wychowawczych opiekunowie nie mogą pozostawać pod wpływem alkoholu lub
substancji psychoaktywnych ani przyjmować ich w obecności dzieci.
• Dzieci na terenie parafii nie mogą przebywać pod wyłączną opieką innego dziecka, chyba
że inaczej stanowią regulaminy religijnych ruchów duszpasterstwa pozaparafialnego, np.
Ruchu Światło-Życie, KSM, w tym wypadku stosuje się standardy opracowane przez te
grupy. Osoby te powinny być odpowiednio uformowane, przygotowane i pełnić posługę
pod okiem dorosłych.
17
• Jeśli spotkania formacyjne, np. przygotowanie do bierzmowania, odbywają się w
domach wybranych rodzin, również muszą być przeprowadzane w grupie, nigdy
indywidualnie.
• Niewłaściwe jest przewożenia dzieci prywatnymi samochodami, zwłaszcza w pojedynkę,
bez wiedzy i wyraźnej zgody rodziców lub opiekunów prawnych.
• Niestosowne jest skracanie dystansu przez przechodzenie na „ty” osoby dorosłej z
dzieckiem.
• W prywatne życie dziecka wolno ingerować tylko w takim wymiarze, w jakim wymaga
tego konkretny problem.
• W przypadku konieczności podjęcia rozmów na temat seksualności należy wykazać się
delikatnością i roztropnie rozeznać, czy takiej rozmowy nie powinien przeprowadzić
specjalista.
• W obecności dzieci nie wolno wypowiadać treści i żartów o podtekście seksualnym.
Zabronione jest prezentowanie dzieciom treści obscenicznych, erotycznych,
pornograficznych lub mających podtekst seksualny, zawierających sceny brutalnej
przemocy bądź nieodpowiednich do wieku i wrażliwości odbiorców w jakikolwiek sposób
i za pomocą jakiegokolwiek urządzenia.
• Niedozwolone jest stosowanie przemocy fizycznej oraz psychicznej, takiej jak: poniżanie,
upokarzanie, ośmieszanie, dokuczanie, szykanowane, znęcanie się itp., zarówno w
bezpośrednich kontaktach, jak i za pośrednictwem mediów społecznościowych.
• Niedopuszczalne są wszelkiego rodzaju nadużycia duchowe (w obszarze spowiedzi,
poradnictwa itp.).
• Każdy przypadek przemocy fizycznej, psychicznej (emocjonalnej) czy seksualnej
pomiędzy dziećmi wymaga natychmiastowej reakcji ze strony opiekunów.
• Nie wolno dotykać dzieci wbrew ich woli ani w sposób nieadekwatny do relacji
duszpasterskich lub wychowawczych.
Zachowania niedozwolone:
• wszelkie formy okazywania niechcianej czułości;
• dotykanie piersi, pośladków, genitaliów i ich miejsc, choćby przez odzież;
• pocałunki;
• mocne i zamykające uściski, uniemożliwiające przerwanie kontaktu;
• klepanie po pośladkach, udach, kolanach, głowie;
• łaskotanie lub mocowanie się w dużej bliskości cielesnej;
• masaże;
• sadzanie na kolanach;
• kładzenie się lub spanie obok;
• ocieranie się;
• seksualizacja i seksizm;
• różne formy poniżania oraz mobbing;
• używanie wulgaryzmów.
18
Zachowania właściwe w naszym kręgu kulturowym:
• uścisk dłoni lub delikatne objęcie i chwilowe przytulenie;
• delikatne poklepanie po ramionach lub plecach jako wyraz akceptacji i wsparcia;
• dotyk ramion, rąk czy barku jako wyraz bliskości;
• trzymanie się za ręce w czasie np. zabawy lub dla uspokojenia wzburzenia
emocjonalnego;
• trzymanie za ręce dzieci w czasie spaceru;
• siadanie w pobliżu małych dzieci;
• podnoszenie lub trzymanie na rękach dzieci do ok. 3. roku życia;
• przytulanie i branie na kolana małych dzieci za zgodą ich rodziców i najlepiej w ich
obecności;
• dzieciom nie wolno robić zdjęć lub filmować bez ich zgody. Nie wolno upubliczniać
zdjęć, filmów z udziałem dzieci bez pisemnej zgody ich rodziców lub opiekunów
prawnych, z wyjątkiem zdjęć dużych grup w miejscach publicznych w związku z
informowaniem o wydarzeniach;
• zabrania się częstowania dzieci tytoniem, alkoholem i innymi substancjami
psychoaktywnymi, posiadania środków niedozwolonych przez prawo. Nie wolno również
tolerować ich posiadania oraz zażywania przez dzieci.
Zasady ochrony dotyczące wyjazdów
Zachęca się do pełnej transparentności w organizowaniu spotkań z dziećmi. Na początku roku
formacyjnego w parafii należy:
• zapoznać rodziców lub opiekunów prawnych dzieci z harmonogramem spotkań;
• zadbać o wyrażenie przez nich zgody w formie pisemnej na udział w spotkaniach;
• ustalić zasady odbioru dzieci;
• ustalić zasady komunikacji elektronicznej z dziećmi;
• wszystkie formy zorganizowanego czasu, a w sposób szczególny wypoczynku dzieci
powinny być realizowane zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
• na wyjazdy grupowe należy uzyskać pisemną zgodę rodziców lub opiekunów prawnych,
po uprzednim zapoznaniu ich z ramowym planem działania i zasadami jego organizacji
(regulaminem). Podczas wyjazdu rodzice lub opiekunowie prawni mają prawo do
kontaktu ze swoim dzieckiem oraz z jego opiekunem;
• podczas wyjazdów parafialnych opiekunowie nie powinni nocować w tym samym
pomieszczeniu co podopieczni. W sytuacji szczególnej, wymagającej od opiekuna
pozostania w nocy w pomieszczeniu z wychowankiem, powinien on o tym fakcie
zawiadomić inną osobę dorosłą, kierownika wyjazdu oraz, jeśli to możliwe, rodzica lub
opiekuna prawnego wychowanka. Jeśli wyjazd przewiduje noclegi zbiorowe, organizator
zawiera informację na ten temat w regulaminie. Szczególnie zadbać należy o ochronę
dzieci w toaletach, łazienkach, przebieralniach czy szatniach.
Zasady ochrony dotyczące kontaktów przez media oraz udostępniania z Internetu
• Jeśli Parafia zapewnia dzieciom dostęp do Internetu, to powinna wdrożyć środki
bezpieczeństwa uniemożliwiające dostęp do treści stanowiących zagrożenie dla ich
19
prawidłowego rozwoju. Na urządzeniach umożliwiających dostęp do Internetu powinno
być zainstalowane i aktualizowane oprogramowanie filtrujące treści, zaś korzystanie z
Internetu powinno być monitorowane przez wyznaczoną osobę przynajmniej w sposób
umożliwiający ustalenie, kto, kiedy i z jakich treści korzystał (np. indywidualne konta dla
wszystkich użytkowników). Szczegółowe zasady korzystania z Internetu powinny być
zawarte w stosownym regulaminie.
6.2. Zasady chroniące dotyczące wszystkich, również dorosłych
• Sakrament pokuty i pojednania, a także spotkania związane z towarzyszeniem duchowym
powinny odbywać się w miejscach do tego wyznaczonych (konfesjonał lub miejsce osobne,
ale widoczne). Jeśli nie można zachować tej zasady (np. w czasie pielgrzymki czy przy
spowiedzi osoby chorej czy z niepełnosprawnością), należy zadbać o to, by spowiednik i
penitent byli dostępni (drzwi pomieszczenia nie mogą być zamknięte na klucz) lub
widoczni dla innych osób (np. przeszklenia w drzwiach, uchylone drzwi do
pomieszczenia). Niewłaściwe jest spowiadanie lub tzw. rozmowy duchowe w
mieszkaniach prywatnych.
• Podczas Mszy świętych połączonych z modlitwą wstawienniczą o uzdrowienie należy
zadbać o to, aby modlitwa taka odbywała się przy głównym ołtarzu, w miejscach godnych,
widocznych, centralnych, a nie w różnych „zaułkach”, przyciemnionych pomieszczeniach
itp.
• Zaleca się, aby odwiedziny chorych (dotyczy księży oraz szafarzy nadzwyczajnych Komunii
św. i wolontariuszy) odbywały się w obecności osoby trzeciej (kogoś z rodziny, z
sąsiedztwa, osoby posługującej w parafii).
20
STANDARD 7
EDUKACJA DZIECI ORAZ OSÓB BEZBRONNYCH W
OCHRONIE SWOICH GRANIC
„Edukacja to szczepionka na przemoc” przekonywał Edward James Olmos. Zapobiega- nie
sytuacjom sprzyjającym wykorzystaniu odbywa się również poprzez kształtowanie świadomości
dzieci. W parafii istnieje możliwość zadbania o taką edukację. Szkolenia, np. w konwencji
warsztatów, powinny prowadzić osoby odpowiednio do tego przy- gotowane. Powinny one
obejmować formację dzieci do reagowania poprzez asertywne zachowanie oraz informowanie
odpowiednich osób dorosłych w sytuacjach, w których są świadkami lub doświadczają od
dorosłych albo innych dzieci jakiejkolwiek krzywdy (fizycznej, seksualnej, słownej,
emocjonalnej itd.), takiej jak np.:
• pozostawianie dzieci bez opieki;
• okazywanie niechcianej czułości;
• próby nawiązywania kontaktu w miejscach odosobnionych;
• epatowanie nagością oraz zapraszanie, zwłaszcza indywidualnie, do miejsc takich jak np.
sauna;
• przekraczanie granic nienaruszalności cielesnej;
• zbyt intensywne dążenie do osobistego kontaktu;
• infantylne zachowania opiekunów;
• prowokacja i wciąganie w sytuacje dwuznaczne;
• prezentowanie nieodpowiednich i wulgarnych treści (zwłaszcza materiałów o charakterze
erotycznym, pornograficznym, obrazujących przemoc lub w inny sposób
przyczyniających się do dyskomfortu);
• nadmierne obdarowywanie prezentami lub inne formy faworyzowania;
• brak empatii i wrażliwości na potrzeby dzieci;
• proponowanie, używanie alkoholu lub środków psychoaktywnych itp. lub bycie pod ich
wpływem.
21
STANDARD 8
SZKOLENIE I STAŁE WSPARCIE DLA OSÓB ZAJMUJĄCYCH
SIĘ PROFILAKTYKĄ
Ochrona przed krzywdzeniem wpisana jest w misję Kościoła katolickiego powierzoną mu przez
Pana. Dlatego każdy – przełożony w Kościele, osoby uczestniczące w jego misji przez pracę i
zaangażowanie duszpasterskie czy pracę z dziećmi i osobami bezbronnymi – powinien posiadać
potrzebną wiedzę na temat ochrony dzieci i osób bezbronnych przed przemocą i dzielić się nią z
rodzicami i dziećmi.
Zakres szkoleń w temacie ochrony dzieci i osób bezbronnych oraz kto je
prowadzi
1. Wszyscy pracownicy i wolontariusze w parafii otrzymują potrzebną im wiedzę o
standardach przyjętych i obowiązujących w parafii – kodeksie zachowań, procedurach
związanych z interwencją i zgłoszeniem. Szkolenie może prowadzić osoba
odpowiedzialna w parafii za prewencję.
2. Pracownicy i wolontariusze pełniący funkcje wychowawcze lub formacyjne dodatkowo
otrzymują potrzebną wiedzę dotyczącą:
• rodzajów przemocy (w tym przemocy rówieśniczej);
• rozpoznawania oznak przemocy (w tym wykorzystania seksualnego);
• strategii działania sprawców przemocy (w tym przemocy seksualnej);
• rozmowy z dzieckiem/nastolatkiem/osobą bezbronną na temat krzywdy;
• rozmowy z dorosłymi (gdy ktoś pracuje z grupą dorosłych) dotyczącą przemocy;
• zagrożeń i ochrony przed szkodliwymi treściami w Internecie;
• innych zaleceń obowiązujących w danej placówce/miejscu duszpasterskim.
3. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi powinna otrzymać
zaświadczenie o udziale w szkoleniu lub zostać wpisana na parafialną listę osób
przeszkolonych.
4. Każda osoba pracująca z dziećmi i osobami bezbronnymi co dwa lata uczestniczy w
jednodniowym szkoleniu z zakresu prewencji. Treść tych szkoleń przygotowana jest przez
osobę odpowiedzialną w diecezji za prewencję.
5. Szkolenia prowadzą odpowiednio przygotowane oraz kompetentne w dziedzinie ochrony
dzieci i osób bezbronnych osoby, które są delegowane przez diecezję do pełnienia takich
zadań.
22
6. Osoby odpowiedzialne za prewencję w parafii poza wiedzą z pkt 1 i 2 powinny mieć także
wiedzę na temat:
• budowania systemu prewencji zgodnego z wymogami Kościoła i ustaw państwowych
(obecnie tzw. „Ustawa Kamilka” i Krajowy Plan Przeciwdziałania Przestępstwom
Przeciwko Wolności Seksualnej i Obyczajności na Szkodę Małoletnich na lata 2023-
2026 oraz Wytyczne KEP i dokument prewencji KEP);
• podstawowych procedur prawnych (kanonicznych i państwowych przewidzianych
przez Kodeks karny);
• czynników ryzyka i czynników ochronnych;
• funkcjonowania w środowisku lokalnym placówek pomocowych;
• procedur ustalonych dla danej parafii.
7. Za szkolenie tych osób odpowiada osoba odpowiedzialna za prewencję w danej diecezji.
Na szkolenie zaprasza osoby posiadające kompetencje potwierdzone odpowiednim
dokumentem.
8. Osoby odpowiedzialne za prewencję w danej parafii uczestniczą raz w roku w spotkaniu
odpowiedzialnych za prewencję w danej diecezji.
23
STANDARD 9
ZAPEWNIENIE JAKOŚCI I CIĄGŁOŚCI DZIAŁAŃ W
ZAKRESIE PREWENCJI
[art. 22c. 1. 4) zasady przeglądu i aktualizacji standardów]
[art. 22c. 1. 6) zasady i sposób udostępniania rodzicom albo opiekunom prawnym lub
faktycznym oraz małoletnim standardów do zaznajomienia się z nimi i ich stosowania]
• Rodzice albo opiekunowie prawni lub faktyczni oraz małoletni mogą w każdym
momencie prosić proboszcza o wgląd do papierowej wersji standardów i zapytać o ich
stosowanie. Standardy udostępnione są także w formie elektronicznej na stronie
internetowej Parafii wraz z danymi kontaktowymi osoby zaufanej.
• Dokument zawierający standardy ochrony dzieci i osób bezbronnych w parafii
aktualizowany jest co dwa lata.
• Ewaluacja dokumentu dokonywana jest w danej placówce przez osobę odpowiedzialną za
prewencję we współpracy z proboszczem i osobami wyznaczonymi przez proboszcza, a
następnie konsultowana z osobami zaangażowanymi w dusz- pasterstwo parafialne.
Następnie jest zatwierdzana przez osobę odpowiedzialną w diecezji za prewencję.
-
24
ZAŁĄCZNIK 1
OŚWIADCZENIE O KRAJACH ZAMIESZKANIA W CIĄGU
OSTATNICH 20 LAT, INNYCH NIŻ RZECZYPOSPOLITA
POLSKA
OŚWIADCZENIE
w trybie art. 21 Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na
tle seksualnym (t.j. Dz.U. 2023 poz. 1304 z późn. zm.)
Ja, niżej podpisany/a, oświadczam, że:
1. Posiadam obywatelstwo innego państwa niż Rzeczypospolita Polska: tak/nie*.
2. Jeśli odpowiedz brzmi „tak”, to proszę wpisać państwo………………………………..
3. W ciągu ostatnich 20 lat zamieszkiwałem/nie zamieszkiwałem w innych państwach*.
4. Proszę wpisać państwo/państwa:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
5. Do oświadczenia załączam informację z rejestru karnego tego/tych państw uzyskiwaną do
celów działalności zawodowej lub wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi:
tak/nie*.
6. Do oświadczenia załączam informację z rejestru karnego tego/tych państw, gdyż państwo
to nie przewiduje wydawania informacji do celów działalności zawodowej lub
wolontariackiej związanej z kontaktami z dziećmi: tak/nie*.
7. Oświadczam, że prawo państwa nie przewiduje sporządzenia informacji z rejestru karnego:
tak/nie*.
8. Oświadczam, że w państwie ……………………………. nie prowadzi się rejestru
karnego: tak/nie*.
9. Oświadczam, że nie byłem prawomocnie skazany w państwie………………… za
czyny zabronione odpowiadające przestępstwom określonym w rozdziale XIX i XXV
Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29
lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii oraz nie wydano wobec mnie innego
orzeczenia, w którym stwierdzono, iż dopuściłem się takich czynów zabronionych, oraz
nie ma obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu, innego uprawnionego organu lub
ustawy stosowania się do zakazu zajmowania wszelkich lub określonych stanowisk,
wykonywania wszelkich lub określonych zawodów albo działalności, związanych z
wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, świadczeniem porad
25
psychologicznych, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych
zainteresowań przez dzieci, lub z opieką nad nimi.
10. Oświadczam, że jestem świadomy, że składając ww. oświadczenia, podlegam
odpowiedzialności karnej w trybie art. 233 Kodeksu karnego, to jest odpowiedzialności
karnej za złożenie fałszywego oświadczenia**.
…………………………………. …………………………………………….
miejscowość, data imię i nazwisko (czytelny podpis)
* niepotrzebne skreślić
** art. 233 k.k. [fałszywe zeznania]
§ 1. Kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym
postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 1a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z obawy
przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym, podlega karze
pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich
uprawnień, uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał
od niego przyrzeczenie.
§ 3. Nie podlega karze za czyn określony w § 1a, kto składa fałszywe zeznanie, nie wiedząc o
prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
§ 4. Kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię, ekspertyzę lub
tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu określonym w § 1, podlega karze
pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 4a. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 4 działa nieumyślnie, narażając na istotną szkodę
interes publiczny, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 5. Sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia,
jeżeli:
1) fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie dotyczy okoliczności niemogących
mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy,
2) sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub tłumaczenie,
zanim nastą- pi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy.
§ 6. Przepisy § 1-3 oraz 5 stosuje się odpowiednio do osoby, która składa fałszywe
oświadczenie, jeżeli
przepis ustawy przewiduje możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności
karnej.
26
ZAŁĄCZNIK 2
OŚWIADCZENIE O ZAPOZNANIU SIĘ Z POLITYKĄ OCHRONY
DZIECI I ZOBOWIĄZANIU DO JEJ PRZESTRZEGANIA
OŚWIADCZENIE
w trybie art. 21 Ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na
tle seksualnym (Dz.U. 2023 poz. 1304 z późn. zm.)
Ja, niżej podpisana/y, oświadczam, że:
Zapoznałam/zapoznałem się z treścią dokumentu „Standardy ochron